“ปริมิติโว” ”พระรอง”ที่ยิ่งใหญ่ของปุลญา

เมื่อพูดถึงไวน์อิตาลี ชื่อขององุ่น “ซานโจเวเซ” (Sangiovese) และ ”เนบบิโอโล” (Nebbiolo) มักจะปรากฏในอันดับแรก ๆ ขณะที่ “ปริมิติโว” (Primitivo) ที่ปลูกมากเป็นอันดับ 3 ของประเทศ กลับเป็น ”พระรอง” ทั้งที่บาทบาทสำคัญมิใช่น้อย
“ปริมิติโว” เป็นองุ่นแดงประจำแคว้นปุลญา (Puglia) หรืออะพิวเลีย (Apulia) ในภาษาอังกฤษ ซึ่งเป็น 1 ใน 20 แคว้นทำไวน์ของอิตาลี ทางตะวันออกเฉียงใต้ของประเทศ ดูตามแผนที่อิตาลีที่เป็นรองเท้าบูท แค้นปุลญาอยู่ตรงส้นเท้าพอดี
Puglia เป็นดินแดนที่ค่อนข้างขาดแคลนน้ำ แต่กลับเป็นแคว้นที่ผลิตไวน์ได้มากที่สุดอันดับ 2 ของอิตาลี เป็นรองเพียงเวเนโต (Veneto) ที่สำคัญได้ชื่อว่าเป็นห้องเก็บไวน์ (Cantina) ของประเทศ และเมื่อเร็ว ๆ นี้ปุลญาได้มีการทำเส้นทางท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมการเกษตร เน้นการชมไร่องุ่นและการผลิตไวน์ (Strada di Vino) มากขึ้น
สำหรับที่มาของชื่อ Primitivo มีอยู่ 2-3 นัย
นัยแรกทางวิทยาศาสตร์ “Primitivo” มีบรรพบุรุษมาจากโครเอเชีย เกิดจากการครอสสายพันธุ์จากองุ่นพื้นเมืองชื่อ “เซิร์ลเยนอค คาสเตอลานสกี” (Crljenak Kaštelanski) กับ ”ทริบิแดรก” (Tribidrag)
นัยที่สอง ชื่อ Primitivo มาจากคำว่า “ปริมาทิกซิโอ” (Primaticcio) ในภาษาอิตาเลียน หรือ “early” ในภาษาอังกฤษ เนื่องจากเป็นองุ่นที่ผลจะสุกไม่พร้อมเพรียงกัน จึงต้องรอให้สุกงอมมากกว่าปกติ เป็นการลดกลิ่นเขียวขององุ่นที่ยังไม่สุกเต็มที่
นัยที่สาม Primitivo อาจมาจากชื่อของ “ปริมิเชริโอ อินเดลิคาตี (Primicerio Indellicati) นักพฤกษศาสตร์ผู้เชี่ยวชาญด้านสายพันธุ์องุ่น แห่งเมืองโจญา ดิ คอลเล (Gioia di Colle) ที่เลือกพันธุ์องุ่นนี้มาปลูกในบริเวณโจญา ดิ คอลเล เป็นต้น
ประมาณปี 1880 มีการนำ “ปริมิติโว” ไปปลูกที่เมนโดซิโน (Mendocino) เขตทำไวน์ที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งทางเหนือของรัฐแคลิฟอร์เนีย (California) สหรัฐ และเรียกชื่อว่า “ซินฟานเดล” (Zinfandel) กระทั่งกลายเป็นองุ่นแดงประจำชาติสหรัฐอเมริกา
ขณะที่แคลิฟอร์เนีย “ซินฟานเดล” ให้ผลผลิตยอดเยี่ยม แต่ “ปริมิติโว” ใน “ปุลญา” กลับถูกใช้เป็นองุ่นเพื่อเพิ่มแอลกอฮอล์ให้กับไวน์ และบางส่วนส่งไปเพิ่มบอดี้ให้ไวน์ทัสคานีและเพียดมอนต์ ประกอบกับทำราคาไม่ได้ เกษตรกรจึงลดการปลูกลงเรื่อย ๆ
ต่อมารัฐบาลอิตาลีได้รับการร้องขอจากเกษตรกร ที่เห็นการเติบโตของซินฟานเดล สายพันธุ์เดียวกันในแคลิฟอร์เนีย จึงให้การสนับสนุนและส่งเสริมในด้านต่าง “ปริมิติโว” จนกลายเป็นองุ่นที่มีศักยภาพสูงขึ้น ทำไวน์แล้วได้ในราคาดีขึ้น มีการทำไวน์ที่หลากหลายขึ้น
“ปริมิติโว” เป็นองุ่นที่ทนทานอากาศร้อนและแดดจัดได้ดี เปลือกบาง ผลเล็ก แต่ให้แทนนินค่อนข้างสูง ทำไวน์แล้วให้กลิ่นผลไม้ เช่น แบล็คเบอร์รี แบล็คเชอร์รี ฟิก พรุน แยมผลไม้ ที่สำคัญคือมีน้ำตาลสูง ทำให้แอลกอฮอล์สูงโดยธรรมชาติ ประมาณ 14-18 % ติดหวานปะแล่ม ๆ นอกจากนั้นยังทำไวน์ได้หลายสไตล์ เช่น ไวน์แดงดราย โรเซ เวนเดมเมีย ตาร์ดิวา (Vendemmia Tardiva) ไวน์หวานเก็บเกี่ยวลาช้าหรือ เลท ฮาร์เวสต์ (Late Harvest) และฟอร์ติไฟด์ ไวน์ (Fortified Wine)
“ปริมิติโว” ของปุลญา ที่มีขายในเมืองไทย คือ
1.ปริมิติโว เดล ซาเลนโต (Primitivo del Salento IGT) เป็นเกรดที่มีมากที่สุด ดื่ทง่าย ๆ สบาย ๆ
2.โจญา เดล คอลเล (Gioia del Colle DOC) เป็นพื้นที่ปลูก “ปริมิติโว” แห่งแรกที่ถูก“ปริมิเชริโอ อินเดลิคาตี (Primicerio Indellicati) นำมาปลูกดังกล่าวข้างต้น
3.ปริมิติโว ดิ มานดูเรีย (Primitivo di Manduria DOC) เป็น “ปริมิติโว” ที่บอดี้หนักแน่น มีปริมาณแอลกอฮอล์และแทนนินสูงกว่า Gioia del Colle
เหล่านี้คือส่วนหนึ่งการเดินทางของ “ปริมิติโว” จากองุ่น “ตัวประกอบ” วันนี้กลายเป็นองุ่นระดับแนวหน้าของอิตาลี เป็น “พระเอก” ของแคว้นปุลญาอย่างเต็มตัว ที่สำคัญมีแฟน ๆ อยู่ในเมืองไทยมิใช่น้อย !!
****